BURSAYI BURSA YAPANLAR
BURSAYI BURSA YAPANLAR
Asırlardır bir kültür ve bilim merkezi olan Bursa'da çok sayıda şair, yazar ve bilim adamı yetişmiştir. Bursa'nın yetiştirdiği aydınların oluşturduğu ışık ile Bursa daha çok aydınlanmıştır. Bursa, aydınlarından etkilendiği kadar, değerleriyle de aydınları etkilemiştir. Bursa'dan yetişen aydınlar sadece Bursa'yı değil, tüm ülkemizi aydınlatmıştır. Bursa'da yetişen yüzlerce aydından size sadece birkaçını tanıtabileceğiz.
Bursa'nın güzellerini yazan şair; Lami'i Çelebi
Ünlü divan şairi. Asıl adı Mahmut'tur. 1472 yılında Bursa'da doğdu. II. Bayezıt'in hazine defterdarı Osman Çelebi'nin oğludur. Annesi Dilşad Hatun'dur. Ünlü Nakkaş Ali'nin torunudur. İçten gelen şiirlerinde, düzyazının akıcılığını, güzelliğini yaydığı için Lami'i mahlasını almıştır. Molla Cami'nin kitaplarını Türkçe'ye çevirdiği için Cami-i Rum lakabıyla anılmıştır. 30 kadar kitabı bulunur. Şiirlerinden oluşan Divan'ı ile Ferhatname ve Şehrengiz en çok bilinen eserleridir.
Gönüllerin sultanı; Emir Sultan
Bursalı ünlü derviş. Asıl adı Seyyid Şemseddin Mehmet'tir. 1386 yılında Buhara'da doğmuştur. Seyid Ali adlı bir çömlekçinin oğlu olan Emir Sultan, Buhara'da Kübreviye tarikatına girdi. Hac dönüşü Bursa'ya yerleşen Emir Sultan, Molla Fenari'nin öğrencisi oldu. Yıldırım Bayezıt'ın kızı Hundi Hatun ile evlendi. 1422 yılında, II. Murat'ın İstanbul kuşatmasına dervişleriyle birlikte katıldı. Bursa'da en çok ünlenen derviş olan Emir Sultan'ın, bugün de aynı görkemiyle duran ünlü camiyi yaptırması ününün daha fazla artmasını sağlamıştır. Osmanlı sultanları I. Bayezıt, I. Mehmet ve II. Murat; şeyhe saygı gösterip, onun eliyle kılıç kuşanmışlardır. 1429 yılında Bursa'da yaşamını yitiren Emir Sultan'ın mezarı Bursa'da adıyla anılan semtteki cami avlusunda bulunan türbesindedir.
Asırlardır okunan mevlidin yazarı; Süleyman Çelebi
Bursalı ünlü mevlit yazarı ve divan şairi. 1351 yılında Bursa'da doğmuştur. Vezir Ahmet Paşa'nın oğludur. Süleyman Dede olarak da tanınmıştır. Emir Sultan'ın halifesi olan şair, bazı kaynaklara göre Yıldırım, bazılarına göre ise Ulucami imamı idi. 1422 yılında Bursa'da öldü. Çekirge yolundaki Yoğurtlubaba Mezarlığı'nda bulunan türbesinde meftundur. Osmanlı şiirinin kurucusu sayılır. İslam dünyasında en çok tanınan Mevlit birçok dilde basılmıştır. Türkçe baskıları da oldukça fazladır. Şairin Vesiletü'n-Necat adlı mevlidinin dışında da bir çok başka şiiri biyografi kitaplarında yer alır.
Bursa'nın güldüren yüzü; Cemal Nadir Güler
Karikatür sanatçısı. 1902 yılında Bursa'da doğdu. Yapıtlarıyla karikatür sanatının geniş kitleler tarafından benimsenip sevilmesini sağlayarak büyük ün kazandı. İlk karikatürü 1920'de, İstanbul'da çıkan Diken adlı gülmece dergisinde yayınlandı. Günlük karikatürleri ve başta "Amcabey" olmak üzere yarattığı tipler, kısa zamanda çok tutuldu. Radyo skeçleri yazdı, bunların bir bölümü Ankara Radyosu'nda oynandı. Bir oyunu, İstanbul Şehir Tiyatroları'nda kısa süre sahnelendi. Karikatürün günlük gazetelere girmesine öncülük yaptı. 27 Şubat 1947 günü yaşamını yitirdi. Çok sayıda albümü yayınlanmıştır.
Renk cambazı ressam; Şefik Bursalı
Ressam. 1903 yılında Bursa'da doğdu. Lise çağında bir süre Cemal Nadir'in (Güler) yanında tabelacılık yaptı. Sanayi-i Nefise Mektebi'ne (Güzel Sanatlar Akademisi) girdi. 1937'de İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde öğretim üyesi oldu ve 30 yıl süreyle görev yaptı. Devlet resim ve heykel sergilerinde 1966'da birincilik; 1973, 1980 ve 1982'de başarı ödülleri kazandı. 1986'da Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca "Kültür ve Sanat Büyük Ödülü"ne layık görüldü. 1990 yılında öldü. Natürmort ve portre türlerinde de ürün vermekle birlikte daha çok "manzara ressamı" olarak tanındı. Ankara Çankaya'daki atölye-evi, sanatçının eşi Mediha Bursalı tarafından Kültür Bakanlığı'na bağışlandı ve "Kültür Bakanlığı Şefik Bursalı Müzeevi" adı ile açıldı.
Bir efsane; Zeki Müren
Ses sanatçısı, besteci ve sinema oyuncusu. 1931 yılında Bursa'da doğdu. Bursa'da başladığı öğrenimine İstanbul Boğaziçi Lisesi'nde devam etti. Güzel Sanatlar Akademisi'nin Dekoratif Sanatlar Bölümünü bitirdi. Müren, ilk musiki derslerini Tamburi İzzet Gerçeker'den aldıktan sonra Bursa Türk Musikisi Derneği'nde yeteneğini geliştirdi. 1950'de radyo sınavına girdi, üstün başarı elde edere k İstanbul Radyosu'nda solo programlar yapmaya başladı. 1955 yılında sahneye geçti. 1955'te Manolyam adlı şarkısıyla ünü bütün ülkeyi sardı ve bu bestesiyle Türkiye'de "altın plak" ödülü alan ilk sanatçı oldu. 1954'te ilk filmi olan Beklenen Şarkı'da oynadı. Bunu birbiri ardından çevirdiği 17 filmde daha başrol oynaması izledi.
Uzun yıllar sahnelerin, radyo ve televizyonların en çok aranılan sanatçısı oldu ve "Sanat Güneşi" olarak anıldı. 200'den fazla plak ve kaset yaptı. 24 Eylül 1996 tarihinde TRT İzmir Stüdyosu'nda düzenlenen bir törende, geçirdiği kalp krizi sonucu öldü. Yapıtlarından bazıları: Yoksun Bu Gece Yine Zehroldu Serabım (Rast), Bir Tatlı Tebessümün Bin Vuslata Bedeldir (Uşşak), Bülbül Aşıkmış Güle Gül Naz Eder Bülbüle (Nihavend), Şimdi Uzaklardasın Gönül Hicranla Doldu (Suzinak), Uzun Yıllar Bekledim Hakikat Oldu Rüyam (Kürdilihicazkâr), Bir Yaz Yağmuru Gibi Geçiverdi Aşkımız (Hicaz).
Bursa'nın kilit taşı; Hacı İvaz Paşa
Bursalı ünlü yönetici, asker, hattat ve mimar. Asıl adı Mehmet olan İvaz Paşa, Tokatlı Ahi Bayezid'in oğludur. Tımarlı sipahi olan Paşa, Tokat Subaşısı ve Bursa kale dizdarlığı da yapmıştır. Timur ve Karaman istilası sırasında Bursa kapılarını açmadığı için göze girmiştir. Ankara Savaş'ına da katılan İvaz Paşa, Fetret Dönemi'nde Çelebi Mehmet'i destekledi. Kardeşler Savaşında Bursa'yı savundu. II. Murat döneminde vezir oldu. 1428 yılında veba hastalığından yaşamını yitiren Hacı İvaz Paşa'nın mezarı, Hacıivazpaşa Sokağı'ndadır. Yeşil Türbe'nin de mimarıdır. Kosova'da cami, medrese, hamam, Bursa'da çarşı, mescit ve İmadiye Medresesini yaptırmıştır.
İlk sivil cumhurbaşkanı; Celal Bayar
Gemlik Umurbeyli devlet adamı, Türkiye'nin 3. Cumhurbaşkanı. 1883 yılında Umurbey'de doğdu. Babası öğretmen Abdullah Fehmi olup Bulgaristan göçmenidir. Bir süre Gemlik Rejisi, Ziraat Bankası ve bir yabancı bankanın memurluklarında çalıştı. Genç yaşlarda siyasete atıldı. İttihat ve Terakki'ye girerek önemli görevlerde bulundu. Bu partinin çıkardığı Halka Doğru adlı derginin sorumlu yönetmeni oldu, yazılar yazdı. Kurtuluş Savaşı sırasında Galip Hoca lakabıyla, özellikle Ege'deki köyleri tek tek gezerek direnişin örgütlenmesinde katkıda bulundu. 1920 yılında, Son Osmanlı Meclisi'ne Saruhan Milletvekili olarak seçildi.
Kurtuluş Savaşı'nda büyük yararlılıkları olan Bayar'ın Kurtuluş'tan sonraki katkıları çok daha fazladır. Yeni Cumhuriyetin ekonomisi adeta ondan sorulurdu. İş Bankası'nı kurup ilk Genel Müdürlüğü'nü yaptı. 1932 yılında Ekonomi Bakanı olan Bayar, 1937'de Başbakan oldu. 1939 yılında bu görevinden ayrılan Bayar, daha sonra Demokrat Parti hareketi içinde yer alıp, 1946 yılında Demokrat Parti'nin kurulması ile Türkiye'yi yeni bir ortama soktu. Çok partili sisteme geçilmesinde katkısı oldu. 1950 yılında Türkiye'nin üçüncü Cumhurbaşkanı oldu. 1960 Darbesi ile yargılanıp idam cezası verilmesine karşın, cezası hapse dönüştürülmüştür. 1964 yılında cezaevinden çıkan Bayar, daha sonra da siyasetle yakından ilgilendi. 12 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında yaşamını yitiren Bayar'ın köyünde görkemli bir Anıtmezarı vardır. Köyündeki evi, 1970 yılında özel eşyalarından oluşan bir müzeye çevrilmiştir.
